Biografia Konstantego Regameya

Regamey Konstanty, *28 I (15 I) 1907 Kijów, †27 XII 1982 Lozanna, szwajcarski kompozytor, pianista, krytyk i pisarz muzyczny oraz filolog orientalista, syn Konstantego Kazimierza Regameya (1879–1938), katolika, którego przodkowie emigrowali z kantonu Vaud w Szwajcarii do Wilna w Rosji carskiej w połowie XIX w. Na życzenie matki Lidii Sławicz (1882–1964) ochrzczony został w prawosławnej cerkwi Desatine w Kijowie. Mając 5 lat, rozpoczął naukę gry na fortepianie pod kierunkiem matki oraz ojca, pianistów, którzy ukończyli Konserwatorium Petersburskie w klasie A. Jesipowej-Leszetyckiej. Następnie krótko uczył się prywatnie u R. Gliera; z lat dziecięcych pochodzą jego pierwsze zachowane utwory fortepianowe (Mazurki, Barkarola i Souvenir de jeunesse). Od 1920 mieszkał w Warszawie, gdzie uczęszczał do gimnazjum im. Jana Zamojskiego, uczył się gry na fortepianie u J. Turczyńskiego i A. Dobkiewicza oraz teorii muzyki u F. Szopskiego. Skomponował wówczas 2 Preludia oraz pieśni do tekstów współczesnych poetów rosyjskich. W 1931 ukończył pod kierunkiem profesora S. Schayera na Uniwersytecie Warszawskim filologię klasyczną i orientalną. W 1932 zadebiutował jako krytyk muzyczny artykułem o IV Symfonii koncertującej Szymanowskiego, publikując artykuły w „Zet” i „Prosto z mostu”. W tymże roku podjął studia w zakresie filologii orientalnej i lingwistyki w École des Hautes Études i w Collège de France w Paryżu. W 1935 uzyskał na Uniwersytecie Warszawskim stopień doktora z zakresu filologii hinduskiej i gramatyki porównawczej języków indoeuropejskich. W 1937 przedstawił rozprawę habilitacyjną i jako docent prywatny podjął wykłady. Przebywał w kręgach inteligencji i ziemiaństwa o orientacji artystycznej, spotykał się wielokrotnie z K. Szymanowskim, J. Iwaszkiewiczem, B. Micińskim, K.I. Gałczyńskim, J. Braunem, J. Stempowskim. 20 lipca 1937 poślubił w kościele Franciszkanów w Krakowie Annę Janinę Kucharską (1912–1991), studentkę filologii romańskiej, córkę ministra W. Kucharskiego w rządzie W. Witosa. Do wybuchu II wojny światowej prowadził ożywioną działalność krytyczną. W latach 1937–39 był redaktorem dwumiesięcznika „Muzyka Współczesna”, w latach 1938–39 redaktorem naczelnym miesięcznika „Muzyka Polska”; w 1939 uczestniczył w przygotowaniu festiwalu Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej w Warszawie i Krakowie. Podczas okupacji pracował jako pianista w warszawskich kawiarniach, m.in. w Arkadii, Bohema. Ze względu na obywatelstwo szwajcarskie miał łatwiejszą sytuację, gdyż nie podlegał bezpośrednim kontrolom Gestapo. Nawiązał współpracę z Armią Krajową, w 1942 pełnił funkcję kuriera (o pseudonimie Czesław Drogowski, świadectwa W. Felczaka); w jego mieszkaniu znajdowały schronienie osoby ukrywające się, a kompozytorzy oddawali swoje rękopisy na przechowanie (np. R. Palester i inni). Konstanty Regamey debiutował jako kompozytor na koncertach konspiracyjnych. Wiosną 1943 zaprezentował Pieśni perskie na bas-baryton i dwa fortepiany, następnie zinstrumentowane za sugestią K. Sikorskiego, który udzielił mu kilku lekcji kompozycji; 6 VI 1944 po raz pierwszy na koncercie konspiracyjnym wykonany został Kwintet; wrażenia z tego koncertu zostały przekazane wiele lat później we wspomnieniu W. Lutosławskiego. Po klęsce powstania warszawskiego Konstanty Regamey z matką i żoną wygnany został z mieszkańcami Warszawy do obozu w Pruszkowie, a w konsekwencji został uwięziony w obozie koncentracyjnym w Sztutowie pod Gdańskiem. Dzięki posiadanym dokumentom szwajcarskim Regameya nie zostali oni zgładzeni w Sztutowie, tylko przetransportowani do obozu pod Hamburgiem, skąd jako obywatel szwajcarski został z rodziną zwolniony i w końcu XI 1944 przybył do Lozanny. Doświadczenia życiowe i przeżycia okupacyjne spowodowały, że Regamey czuł się związany z Polską i Polakami i gdyby to było możliwe, stałby się Polakiem, więź ta była żywa do końca jego drogi.

https://polskabibliotekamuzyczna.pl/encyklopedia/regamey-konstanty/